Giftenaftrek op basis van vrijwilligersverklaring van goeddoelorganisatie

In 2011 is er veel discussie geweest over zogeheten vrijwilligersverklaringen die algemeen nut beogende instellingen (ANBI’s) in toenemende mate bleken af te geven. In de verklaring wordt veelal aangegeven dat de vrijwilliger recht heeft op een kostenvergoeding tot € 1.500 per jaar maar daarvan vrijwillig afziet. Aldus zou die verklaring tot dat bedrag een giftenaftrek moeten opleveren. Hoewel de vrijwilligersverklaring geen officieel stuk is en de aftrek eigenlijk onmogelijk kan zijn gebaseerd op basis van alleen een dergelijke verklaring is onder grote politieke druk over de afgelopen jaren een zeer soepel beleid ontstaan. Mogelijk kunt u daar nog gebruik van maken en hoe zit dat bij uw aangifte over 2011?

Vrijwilligersvergoedingen

Vrijwilligers krijgen in het algemeen geen echte beloning voor hun werk. Maar zij maken soms wel degelijk kosten en de instelling of vereniging kan zulke kosten natuurlijk wel belastingvrij vergoeden. Meestal gaat het maar om heel kleine bedragen. Om nu te voorkomen dat instellingen en verenigingen allerlei bonnetjes moeten gaan bewaren om te kunnen aantonen dat de betalingen aan de vrijwilligers echte kostenvergoedingen zijn, is geregeld dat vergoedingen tot € 1.500 per jaar belastingvrij mogen worden uitbetaald. Tot dat bedrag controleert de Belastingdienst ook niet of er wel echte kosten tegenover staan.
­
In feite kan de vergoeding daardoor in de praktijk dan tevens enige beloning betekenen voor het verrichte vrijwilligerswerk. Vergoedingen boven € 1.500 per jaar moeten overigens wel voor het volle bedrag aangetoond kunnen worden.

Aftrek bij ontbreken vergoeding

Veel verenigingen of instellingen hebben helemaal geen geld om kostenvergoedingen te betalen. Daar doen de vrijwilligers meestal ook niet moeilijk over. Dan betalen ze die kosten gewoon zelf. In feite schenken zij dan het bedrag van hun gemaakte kosten aan de instelling. Die schenking kan vervolgens een aftrekbare gift opleveren, indien de instelling waarvoor zij werken een erkende goeddoelinstelling is, bijvoorbeeld een kerk of een welzijnsorganisatie. De instelling moet dan een zogenoemde ANBI-beschikking van de Belastingdienst hebben. Op de internetsite van de Belastingdienst kunt u zien of een instelling als ANBI wordt aangemerkt.
­
Maar welke kosten zijn nu als gift aftrekbaar? De Hoge Raad heeft bepaald dat kosten in ieder geval als gift aftrekbaar zijn als de vrijwilliger recht heeft op een vergoeding voor de kosten die hij maakt, maar van dat recht vrijwillig afziet. De rechter stond echter ook giftenaftrek toe als de vrijwilliger geen vergoeding kan krijgen omdat de instelling slecht bij kas zit, maar wel kosten heeft gemaakt die ‘naar algemeen aanvaarde maatschappelijke maatstaven’ vergoed zouden moeten worden. Kortom: het moet dan min of meer normaal zijn dat dergelijke instellingen bedoelde kosten wel vergoeden.
­
De instellingen speelden daar op een bijzondere wijze op in. Zij gaven geen vergoedingen aan hun vrijwilligers, maar reikten een verklaring  uit waarin staat dat zij recht zouden hebben op € 1.500 aan kostenvergoeding, maar dat zij daarvan vrijwillig hebben afgezien. De vrijwilliger claimt vervolgens voor dat bedrag aftrek van giften.
­
Zo simpel kan het echter niet zijn. Giften moeten volgens de wet “met schriftelijke bescheiden gestaafd kunnen worden”. Een formulering die wat zwaar aandoet maar waaruit in ieder geval wel blijkt dat er bewijsstukken van de kosten moeten zijn. Op die manier kan de inspecteur ook beoordelen of het hier wel gaat om kosten die normaal gesproken vergoed zouden moeten worden.

Onder politieke druk toch heel soepel beleid

Bij politici spelen de kiezersgunsten een grote rol en zij blijken niet te schromen om daarvoor een correcte wetstoepassing te laten sneuvelen. Hoewel aftrek niet te verdedigen is op basis van louter de vrijwilligersverklaring van de instelling is er in de loop van 2011 onder grote politieke druk (een kamerbreed gesteunde motie) een zeer soepel beleid  tot stand gekomen. De achtergrondgedachte daarbij was dat de vrijwilligers te goeder trouw meenden dat de verklaring hun bepaalde rechten gaf.

Als de vrijwilliger aftrek heeft gevraagd en gehad zal de Belastingdienst daar over de jaren 2008 tot en met 2010 in ieder geval niet meer op terugkomen (dus geen navorderingsaanslagen), tenzij sprake is van een zwaar vermoeden van misbruik. Het doet er niet toe of de aftrekpost terecht is verleend of niet, en dus is zelfs ook niet van belang of er überhaupt wel kosten zijn gemaakt.
­
Als er nog aanslagen over die jaren worden opgelegd zal evenmin een correctie worden toegepast maar voor die situatie moet het wel aannemelijk zijn dat de vrijwilliger kosten heeft gemaakt. De gemaakte kosten worden dan overigens wel met coulance beoordeeld als de vrijwilliger geen bonnetjes heeft bewaard en daarom de kosten niet echt kan onderbouwen. Reeds aangebrachte correcties worden op verzoek weer teruggenomen.
­
Als u beschikt over een vrijwilligersverklaring van een ANBI en u aannemelijk kunt maken dat u kosten voor de instelling hebt gemaakt kunt u voor die kosten over de genoemde jaren 2008 t/m 2010 alsnog om toepassing van het soepele beleid vragen. Dat kunt u ook nog doen voor aanslagen over jaren waarvoor de bezwaartermijn al lang en breed is verstreken. Het is wel van belang dat het gaat om een vergoeding voor daadwerkelijke kosten en niet om andersoortige vergoedingen (zoals een beloning voor verrichte vrijwilligerswerkzaamheden). Daarop ga ik aan het slot nog in.

Hoe zit het met de vrijwilligerskosten in uw aangifte over 2011?

Voor het jaar 2011 lijkt me het genoemde beleid goeddeels ook nog van toepassing, mede omdat de beleidswijziging pas in de loop van 2011 heeft plaatsgevonden en eerst vanaf 2012 daadwerkelijk een nieuwe regeling in de wet is neergelegd. Hoewel de fiscus hier toch wat moeilijker over zou kunnen doen door echte bewijsstukken te vragen  ga ik er vooralsnog vanuit dat u ook voor 2011 met de vrijwilligersverklaring uw kosten nog als giften kunt aftrekken als u aannemelijk kunt maken dat u daadwerkelijk kosten voor de instelling hebt gemaakt.

Hoe zit het met de vergoeding voor verrichte vrijwilligerswerkzaamheden?

Ook als u voor uw werkzaamheden voor de ANBI-instelling daadwerkelijk een vergoeding kunt krijgen maar daarvan vrijwillig afziet, kan het bedrag van deze vergoeding onder de giftenaftrek vallen. Dan gelden er echter wel wat zwaardere voorwaarden, zoals:

  • De financiële situatie van de ANBI is zo dat zij de vergoeding ook kan uitbetalen.
  • De ANBI heeft de bedoeling om de vergoeding daadwerkelijk uit te betalen.
  • U moet zelf kunnen bepalen dat u de vergoeding niet wilt ontvangen en aan de ANBI      schenkt.

(Bron: Kluwer Belastinggids)