All posts in Kennisbank voor het MKB(BV), juridisch, erfenis, schenken

Als ouder schenken of nalaten aan hun kinderen doen ze dat vaak onder uitsluitingsclausule. Dit betekent dat de schenking of erfenis niet gedeeld hoeft te worden bij echtscheiding.

Wanneer duidelijk is waar de schenking of erfenis is gebleven zal er bij echtscheiding weinig discussie zijn over wie het geld toekomt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de situatie dat de schenking of erfenis op een afzonderlijke rekening is gezet. Dit is anders als het geld verdwijnt op “de grote hoop”. Veelal wordt dan gezegd dat de schenking of erfenis is opgegaan. Hierdoor zou de echtgenoot die de schenking of erfenis heeft ontvangen bij een echtscheiding achter het net vissen. 

Uitspraak Hoge Raad

Uit een recente uitspraak van de Hoge Raad blijkt dat dit niet zo hoeft te zijn. Hierbij gaat de Hoge Raad uit van een situatie waarbij  de schenking of gift op een gemeenschappelijke rekening is terecht gekomen. Als dat zo is gaat de Hoge Raad er van uit dat het gebruikt is voor de gezamenlijke uitgaven (de kosten van de huishouding). Dit heeft tot gevolg dat de echtgenoot die de schenking of erfenis heeft gekregen meer bijdraagt in de kosten van de huishouding dan de andere echtgenoot. De meer bijdragende echtgenoot krijgt dan een vordering op de andere echtgenoot. Hierdoor kan zelfs na lange tijd de echtgenoot die de schenking of erfenis heeft gekregen een bedrag vorderen van de andere echtgenoot.

Maak goede afspraken!

Let er dus op dat als een schenking of erfenis wordt gebruikt om leuke dingen te doen dit niet automatisch betekent dat het geld weg is. De Hoge Raad beschrijft dat echtgenoten kunnen afspreken dat de een meer bijdraagt dan de andere echtgenoot. Maar dit kan weer fiscale gevolgen hebben. Hierbij is van belang hoe de uitsluitingsclausule is vorm gegeven.

(Bron: Koen en Co)

Het uitgangspunt voor erfrecht voor gehuwden met kinderen is de zogenaamde ‘wettelijke verdeling’. Dit betekent dat na het overlijden van de eerste ouder, de langstlevende ouder van rechtswege het bezit ontvangt van alle goederen en schulden uit de nalatenschap van de eerst overleden ouder. Het is mogelijk om na overlijden deze wettelijke verdeling ‘ongedaan’ te maken. Hierdoor kunnen kinderen al meteen hun erfdeel ontvangen in de vorm van bijvoorbeeld geld, aandelen of onroerend goed.

 

Quasi-wettelijke verdeling

De langstlevende ouder moet binnen drie maanden de keuze  maken voor het ongedaan maken.  Vaak ervaren mensen deze termijn als erg kort. Door gebruik te maken van een andere testamentsvorm, kan flexibel worden omgegaan met de termijn waarbinnen de langstlevende ouder moet kiezen. De quasi-wettelijke verdeling is een testamentsvorm die in de praktijk vaak gebruikt wordt om de driemaandstermijn te omzeilen.

Voordelen quasi-wettelijke verdeling

Gevolg van de quasi-wettelijke verdeling is dat de erfgenamen (de langstlevende en hun langstlevende ouder) in een zogenaamde ‘onverdeeldheid’ van de nalatenschap terechtkomen. De langstlevende houdt alle touwtjes in handen en kan beslissen hoe de uiteindelijke verdeling van de nalatenschap verloopt. Hij of zij kan beslissen dat hij of zijn zelf alsnog alle goederen krijgt, net als bij de wettelijke verdeling. De langstlevende ouder kan echter ook bepalen dat de kinderen de mogelijkheid hebben om al een aandeel in de nalatenschap van hun overleden ouder te ontvangen. Dit kan vanwege fiscale redenen (beperking van de erfbelasting) interessant zijn. Deze laatste optie kan bijvoorbeeld aan de orde zijn als een kind het aandeel in het bedrijf van dienst overleden ouder wil overnemen. Ook als een kind een aandeel in onroerend goed wil overnemen, is het vanwege besparing van overdrachtsbelasting interessant om dit (deel van het) onroerend goed rechtstreeks vanuit de nalatenschap te ontvangen.

Nadelen quasi-wettelijke verdeling

Er kleven ook een aantal nadelen aan de quasi-wettelijke verdeling. Eén van deze nadelen is dat de bank ontslag van aansprakelijkheid moet verlenen ten aanzien van de kinderen, als de langstlevende toch besluit om de gehele nalatenschap van diens overleden echtgeno(o)t(e) aan zichzelf toe te delen.

Het gevolg van het erfgenaamschap van de kinderen is dat zij mede aansprakelijk worden voor schulden die tot de nalatenschap behoren. Bij een (hypothecaire) geldlening op de echtelijke woning, betekent dit dat de kinderen, naast de langstlevende ouder, hoofdelijk aansprakelijk worden voor de hypothecaire geldlening. De hypotheekverstrekker moet dan worden verzocht om de kinderen uit de hoofdelijke aansprakelijkheid te ontslaan. Hiervoor moet het volledige traject voor de aanvraag van een hypotheek te worden doorlopen, op grond van de aangescherpte regels.

Flexibiliteit

Een quasi-wettelijke verdeling biedt dus in de regel veel flexibiliteit, maar kan het traject voor de afwikkeling van een nalatenschap ook bemoeilijken.

Laat u zich dus goed adviseren bij de opmaak van uw testament. Houdt hierbij rekening met uw financiële situatie en kies de testamentsvorm die het beste bij uw situatie past.

(Bron: Abab)

‘Kunnen we het goede doel niet vragen of ze genoegen willen nemen met minder?’, vraagt Cees-Jan mij voorzichtig. Ik leg Cees-Jan uit dat het altijd mogelijk is om een dergelijk verzoek te doen, maar dat de praktijk leert dat goede doelen in bijna alle gevallen vasthouden aan wat er in het testament is vastgelegd. De laatste wil van de overledene moet tenslotte worden gerespecteerd. ‘Met andere woorden, vader had het zo gewild’, vat Cees- Jan gelaten samen.

Onverwacht

Steeds vaker worden erfgenamen onverwacht geconfronteerd met een bepaling in het testament waarin staat dat het positieve vermogen van de nalatenschap toekomt aan een goed doel. En daar waar de gedachte van de overledene misschien nobel en begrijpelijk is, vinden erfgenamen het vaak lastig om te accepteren dat niet zij het geld ontvangen, maar iemand die de overledene nooit heeft gekend. Dat terwijl de erfgenamen wel zelf de erfenis moeten regelen en niet zelden hun dierbare familielid hebben verzorgd tot aan het bittere einde.

Procedure

Soms halen dergelijke erfrechtelijke kwesties het nieuws. Misschien herinner je je het verhaal van de miljonair Arend Broekhuis nog. Hij  liet zijn erfenis van 26 miljoen en een groot landhuis na aan twee goede doelen. Volgens zijn familie had hij dit gedaan omdat hij ziek was en daardoor in de war. Bovendien zou het goede doel hem al tijdens zijn leven hebben benaderd over zijn erfenis. Toch wilden de goede doelen niet in gesprek met de familie. Daarom startte de familie in 2015 een gerechtelijke procedure. De uitkomst is nog onbekend.

Wilsbekwaam

‘Heeft zo’n procedure eigenlijk wel zin?’, vraagt Cees-Jan geïnteresseerd. Ik leg hem uit dat je in zeer uitzonderlijke gevallen het testament kunt aanvechten. Je moet dan wel medische verklaringen, van artsen en specialisten, kunnen overleggen welke aantonen dat de betrokkene niet wilsbekwaam was op het moment van het opstellen van het testament. Kort gezegd: vader was als gevolg van zijn ernstige (geestelijke) ziekte niet in staat om de gevolgen van zijn handeling ten volle te overzien. Een testament zal echter niet snel nietig worden verklaard door een rechter. Notarissen zijn beroepshalve verplicht strenge regels en protocollen te volgen om de wilsbekwaamheid van de persoon op meerdere momenten en manieren te toetsen.

Legitieme portie

Daarnaast vertel ik Cees-Jan dat hij in ieder geval aanspraak kan maken op zijn legitieme portie. Daar kunnen de kinderen van overledene binnen vijf jaar na overlijden aanspraak op maken, ook als ze in het testament zijn onterfd. Het is dus niet zo dat Cees-Jan helemaal niets zal erven, ook al lijkt dat wel in het testament te staan.

(bron: DAS)

Waarschijnlijk wilt u er liever niet bij stilstaan dat u er straks niet meer bent. Toch is het fijn als op dat moment alles goed is geregeld. Vanuit mijn expertise ‘estate planning’ geef ik u de komende maanden een aantal handvatten omtrent uw testament. Laten we starten bij het begin.

Waarom zou u een testament laten opstellen?

Met een testament regelt u de overgang van uw vermogen na overlijden. Ook worden vaak andere zaken geregeld in een testament, zoals voogdij en bewind. Hieronder geef ik acht motieven voor het opstellen van een testament.

  1. Heeft u geen testament op het moment van uw overlijden, dan bepaalt de wet wie uw vermogen erft. Mogelijk wenst u het vermogen toe aan andere verkrijgers, bijvoorbeeld een familielid waarmee u een bijzondere band heeft of een goed doel.
  2. Heeft u minderjarige kinderen? Dan kunt u via een testament de voogdij regelen over de kinderen. U bepaalt dan zelf wie de verzorging en opvoeding van de kinderen op zich neemt als de kinderen beide ouders hebben verloren.
  3. In een testament kunt u een bewindvoerder aanwijzen die het vermogen voor uw kinderen tot een bepaalde leeftijd (bijvoorbeeld 23 jaar) beheert als beide ouders zijn overleden.
  4. In een testament kunt u bepalen dat de verkrijging bij een erfgenaam (veelal de kinderen) niet in een huwelijksgemeenschap valt. Die erfgenaam hoeft dan bij echtscheiding de erfenis niet te delen met de partner.
  5. Het wettelijk erfrecht is (uiteraard) niet altijd fiscaal het meest voordelig. Wenst u de belastingheffing bij overlijden te minimaliseren, dan kan een testament gewenst zijn.
  6. Bij een testament kunt u een executeur benoemen die de nalatenschap afwikkelt.
  7. U kunt ook bepaalde personen (direct of indirect) uitsluiten van de vererving, zoals kinderen waarmee u een slechte band heeft. Het kan ook zijn dat u niet wilt dat na overlijden van een kind het resterende deel van uw erfenis naar uw schoonzoon of schoondochter vererft.
  8. Heeft u een bedrijf en een beoogde bedrijfsopvolger, dan kan het verstandig zijn om in uw testament een regeling voor de bedrijfsopvolger op te nemen.

Tot zover enige motieven voor een testament. Eigenlijk kan in iedere fase van uw leven een testament van belang zijn. Het is dan ook goed om periodiek te (laten) bekijken of uw testament aanpassing verdient.

 

(Bron: Schipper Groep)

Sommige ouders kiezen er nog wel eens voor om ‘met warme hand’ een deel van hun spaarcentjes te schenken (in de vorm van een schenking) aan hun kinderen. Lag er voor u met Kerst ook een envelopje onder de kerstboom? Lees dan vooral deze blog!

Voor een kind is het natuurlijk een aantrekkelijk idee om een extraatje te krijgen. Fiscaal kan dit ook voordelig zijn. Giften aan een kind tot ruim € 5.000,– per jaar zijn vrij van schenkbelasting. Aan een kind tussen 18 en 40 jaar oud mag zelfs eenmalig een bedrag van bijna € 25.000,– belastingvrij geschonken worden. Van deze mogelijkheid wordt dan ook regelmatig gebruik gemaakt. So far so good…

Maar wat nu als het kind dat geld geschonken heeft gekregen, gaat scheiden? Dan zijn de poppen aan het dansen. Ouders zien immers niet graag dat de helft van die schenking met de ex-partner mee gaat. Hoe zeer het er ook op leek dat ouders dit extraatje niet alleen het eigen kind, maar ook schoondochter of schoonzoon gunden, van die gunfactor blijft meestal weinig over als het kind gaat scheiden. Is het te voorkomen dat de helft van de schenking naar de koude kant overgaat? Ja, dat is vrij eenvoudig te regelen, maar het is niet achteraf te organiseren.

Belangrijk is dat ten tijde van de schenking uitdrukkelijk door de schenkende ouder wordt bepaald dat die schenking onder uitsluiting (in privé) aan het kind toekomt. De ouder kan dus niet achteraf bepalen dat die schenking een privé schenking betreft, althans dat heeft juridisch geen effect. Hoe leg je dan als ouder vast dat de schenking in privé aan het eigen kind toekomt? Dit is nergens in de wet vastgelegd, dus er zijn in feite geen vormvereisten.

Het is wel een misverstand te denken dat wanneer het geld op een bankrekening wordt gestort die alleen op naam van het eigen kind staat, dat het daarmee privé blijft. Dat is in ieder geval onvoldoende! Het is wel voldoende als duidelijk in de omschrijving bij de overboeking wordt vermeld dat het om een privé schenking gaat. Het zou nog beter zijn als de bedoeling in een notariële of onderhandse akte wordt vastgelegd én het bij de bankoverschrijving wordt vermeld.

Wat is het gevolg als dit ten tijde van de schenking op een goede manier is geregeld? Als een kind in gemeenschap van goederen is getrouwd, dan valt deze schenking buiten het gemeenschappelijk vermogen van de echtgenoten. Komt het tot een echtscheiding tussen deze echtgenoten, dan hoeft die schenking niet in de verdeling te worden betrokken. Dat is helder en logisch.

Maar wat als dat geld al is uitgegeven? De rechtbank Rotterdam heeft geoordeeld dat de echtgenoot die de privé schenking heeft ontvangen in dat geval een vergoedingsrecht heeft, dit ongeacht (1) de aard van de bestedingen, (2) of de echtgenoten uitdrukkelijk zijn overeengekomen dat een vergoedingsrecht ontstaat en (3) wat er nog over is van de ontvangen gelden. Dus schoondochters en schoonzonen, opgepast: reken je niet voortijdig rijk!

(Bron: ak-advocaten)

Als erfgenaam kunt u een nalatenschap zuiver of beneficiair aanvaarden of verwerpen.

Erfenis zuiver aanvaarden

Als u meteen weet dat u de erfenis wilt aanvaarden, kunt u de erfenis zuiver aanvaarden. U kunt hiervoor een verklaring van zuivere aanvaarding afleggen bij de griffie van de rechtbank. Dit hoeft niet. Ook door het opruimen van bezittingen van de overledene en het betalen van zijn openstaande rekening, heeft u volgens de wet de erfenis zuiver aanvaard. U heeft recht op alle bezittingen van de overledene. Maar u bent ook aansprakelijk voor alle schulden. Zelfs als die schulden bij elkaar meer bedragen dan de bezittingen. U moet dan met uw eigen vermogen de overgebleven schulden betalen.

Erfenis beneficiair aanvaarden

Weet u niet zeker of u de erfenis zuiver wilt aanvaarden, omdat voor u bijvoorbeeld niet duidelijk is wat de bezittingen en schulden van de overledene zijn, dan kunt u ook beneficiair aanvaarden. Dit heet ook wel: aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Als er schulden zijn, bent u als erfgenaam met uw eigen vermogen hiervoor niet aansprakelijk. Zijn er niet voldoende bezittingen om de schulden te betalen? Dan hoeft u het tekort niet zelf bij te betalen. Maar u mag ook niets van de bezittingen hebben totdat zeker is dat alle schulden zijn betaald. Minderjarigen moeten een erfenis altijd beneficiair aanvaarden.

Erfenis verwerpen

U kunt een erfenis weigeren. Dit heet verwerpen. U bent dan niet verantwoordelijk voor de nalatenschap en niet betrokken bij de afwikkeling ervan. U ontvangt niets, maar u bent ook niet aansprakelijk voor schulden.

Keuze maken voor aanvaarden of verwerpen

U heeft tot 3 maanden na het overlijden de tijd om uw keuze te maken. Binnen deze termijn kunnen eventuele schuldeisers zich niet verhalen op de erfenis. Let op dat u binnen deze termijn geen handelingen van zuivere aanvaarding verricht. Dit gebeurt als u zich gedraagt alsof u de erfenis zonder beperking heeft aanvaard heeft. Bijvoorbeeld door de inboedel of de woning van de overledene te verkopen. De wet gaat er dan vanuit dat u heeft gekozen voor zuivere aanvaarding. U kunt dan niet meer kiezen voor beneficiaire aanvaarding of verwerping.

Kiest u voor beneficiair aanvaarden of verwerpen, dan moet u een verklaring afleggen bij de rechtbank. Twijfelt u over uw keuze, dan kunt u voor advies terecht bij een erfrechtdeskundige, zoals een notaris.

(Bron: Overheid)

X is samen met zijn 3 zussen gerechtigd tot de nalatenschap van vader die zij beneficiair hebben aanvaard. In het testament was X benoemd tot executeur. Omdat 2 zussen het niet eens zijn met de wijze waarop X de nalatenschap afwikkelt, zijn zij een procedure gestart. Naar aanleiding hiervan heeft de Rechtbank thans onder meer het volgende geoordeeld.

Verdeling nalatenschap is nietig omdat niet alle erfgenamen hieraan hebben meegewerkt

De Rechtbank constateert dat X de nalatenschap feitelijk geheel naar eigen inzicht heeft beheerd, afgewikkeld en verdeeld. Alle erfgenamen dienen echter mee te werken aan de verdeling van de nalatenschap. Nu dit niet is gebeurd, is de verdeling nietig volgens artikel 3:195 BW. Dit betekent dat partijen de bedragen die zij uit de nalatenschap van vader door X betaald hebben gekregen met wettelijke rente in de nalatenschap dienen terug te brengen.

X moet rekening en verantwoording afleggen over door hem als executeur gevoerde beheer

Volgens de Rechtbank is X als executeur op grond van artikel 4:148 BW verplicht om alle door de erfgenamen gewenste inlichtingen te verschaffen over de uitoefening van zijn taak. Uit artikel 4:151 BW volgt voorts dat X op begrijpelijke en controleerbare wijze rekening en verantwoording moet afleggen over zijn beheer van de boedel vanaf de sterfdatum van vader. Omdat X tot dusver onvoldoende inzicht heeft gegeven in de wijze waarop hij als executeur de nalatenschap heeft beheerd, wordt X door de Rechtbank veroordeeld om alsnog rekening en verantwoording af te leggen. X moet hiertoe onder meer in chronologische volgorde alle bankafschriften overleggen van de door X beheerde erfgenamenrekening.

Door beneficiaire aanvaarding is taak van executeur geëindigd omdat nalatenschap negatief is

Volgens de Rechtbank is hier geen sprake van een nalatenschap die ruimschoots toereikend is om alle nalatenschapsschulden te voldoen, nu er vooralsnog sprake lijkt te zijn van een  fors negatieve boedel. Dit brengt met zich dat de taak van X als executeur door de beneficiaire aanvaarding strikt genomen is geëindigd (artikel 4:202 lid 1 letter a BW jo. artikel 4:149 lid 1 letter d BW) en dat op X als beheerder en als zelfbenoemd enig feitelijk vereffenaar van de boedel de plichten van een vereffenaar rusten. Daartoe behoort onder meer de verplichting om een boedelbeschrijving op te maken en deze ter inzage te leggen bij een boedelnotaris of ter griffie van de Rechtbank (artikel 4:211 lid 3 BW). Omdat een dergelijke boedelbeschrijving ontbreekt en geen verzoek als bedoeld in artikel 4:203 BW is ingediend, moet X een behoorlijke en verifieerbare boedelbeschrijving opstellen en ter inzage leggen.

Schuldenaar van erflater is zelf verantwoordelijk voor het bewijs dat geldlening is afgelost

Ten aanzien van een geldlening die vader in 1993 aan één van de kinderen had verstrekt, oordeelt de Rechtbank dat ondanks het tijdsverloop op het kind nog steeds de bewijslast rust dat de lening is afgelost. Als bewijsstukken zijn kwijtgeraakt, is dat voor diens risico.

Een erfgenaam heeft recht op inzage van alle stukken die deel uitmaken van de nalatenschap

Volgens de Rechtbank brengen de eisen van de redelijkheid en billijkheid met zich dat een deelgenoot in een nalatenschap tegenover de andere deelgenoten recht heeft op inzage van alle stukken die ter beoordeling van de samenstelling van de nalatenschap van belang zijn.

(Bron: VVE Erfrecht)

 

Tot voor kort was het goed gebruik dat banken u bij een overlijden vroegen om een zogenaamde verklaring van erfrecht. Deze verklaring stelt de notaris voor u op en geeft een duidelijk antwoord op de vraag wie de overledene is, of deze een testament had gemaakt, wat de gevolgen van dat testament zijn, wie de erfgenamen zijn en of deze de nalatenschap hebben geaccepteerd.

Belangrijker dan die verklaring zelf is de advisering van de notaris over de consequenties van het overlijden en het zijn van erfgenaam! Recent hebben de banken hun beleid gewijzigd en zullen zij minder vaak om een verklaring van erfrecht vragen. Met – onbedoeld – mogelijke flinke negatieve financiële gevolgen voor u als erfgenaam.
Kort samengevat komt het nieuwe beleid erop neer dat als de overledene geen testament heeft gemaakt en het totale saldo van zijn bankrekeningen lager is dan € 100.000,=, de langstlevende partner na ondertekening van een formulier de beschikking kan krijgen over de bankrekening van de overledene.
Op het formulier van de bank moet de langstlevende partner een aantal verklaringen afleggen die er onder meer op neerkomen dat hij/zij ervan op de hoogte is dat de bank niet adviseert over de juridische en fiscale gevolgen van het overlijden van de partner en dat de bank niet aansprakelijk is voor alle gevolgen die uit het gebruik van de bankrekeningen van de overledene voortvloeien.
De bank adviseert niet en is niet aansprakelijk, dus ook niet over en voor het feit dat ondertekening van dat formulier betekent dat u niet meer van de nalatenschap af kunt. Als met andere woorden blijkt dat de nalatenschap negatief is omdat er toch schulden zijn waarvan de langstlevende partner niet afweet, dan kunt u van de nalatenschap geen afstand meer doen. Wat formeler gesteld: het ondertekenen van het formulier is een “daad van zuivere aanvaarding” en maakt u zondermeer aansprakelijk voor alle schulden uit de nalatenschap.
Als de bank u bij een overlijden niet om een verklaring van erfrecht vraagt, maar u zonder enige toelichting slechts vraagt een formulier te ondertekenen, dan lijkt dat praktisch en goedkoop. Die handtekening zou u wel eens duur kunnen komen te staan!
Laat u goed voorlichten over de consequenties van die handtekening die de bank zo achteloos van u vraagt. Tot slot: de beleidswijziging heeft de banken veel kritiek opgeleverd en tot vragen in de Tweede Kamer geleid. De banken hebben toegezegd het formulier aan te passen, maar dit zal nooit leiden tot de informatievoorziening die in deze gevallen zo nodig is. Het blijft dus altijd verstandig om u bij een overlijden door ons te laten voorlichten. Sowieso doet u er goed aan uw notariële documenten eens in de vier à vijf jaar grondig door te (laten) lichten.
(Bron: Notariskrant)

Met een leventestament hou je regie over je leven als je al dan niet tijdelijk bent uitgeschakeld. Een ongeluk zit in een klein hoekje. Met een levenstestament zorg je ervoor dat alles wordt geregeld op jouw manier; ook als jij zelf uit de roulatie bent.

Een zwaar auto-ongeluk, een hersenbloeding, dementie… Het zijn zaken waar je liever niet aan denkt. Toch kan het iedereen overkomen. In zulke situaties kun je (tijdelijk) niet voor jezelf zorgen. Het is handig als er dan iemand is die voor jou de honneurs waarneemt.

Onder curatele

Er bestaan drie soorten maatregelen die hierin voorzien. Voor beslissingen over persoonlijke zaken, zoals medische verzorging, kun je een mentor toegewezen krijgen. Voor financiële zaken kan een bewindvoerder worden aangesteld. Ben je helemaal niet meer in staat om je financiële en persoonlijke belangen te behartigen, dan kun je onder curatele worden gesteld. In dat geval word je volledig handelingsonbekwaam en mag je over vrijwel niets meer zelfstandig beslissen.

Deze vormen van toezicht moeten bij de kantonrechter worden aangevraagd. Dat is een vrij omslachtige en – als geen spoedprocedure wordt opgestart – tijdrovende methode. Daarnaast valt nog maar te hopen dat jouw wensen worden ingewilligd en de rechter een vertegenwoordiger aanwijst waar jij vertrouwen in hebt.

Leventestament

Wil je de regie over je leven voeren, ook als je (tijdelijk) uitgeschakeld bent, dan kun je overwegen een levenstestament op te stellen. Hierin kun je precies vastleggen hoe met alles wat je lief is moet worden omgesprongen als je handelingsonbekwaam wordt: je gezondheid, je huis, de kinderen, je vermogen en eventueel je bedrijf. Je wijst per terrein een of meer personen aan (gevolmachtigden) die jouw belangen namens jou behartigen en geeft aan hoe zij moeten handelen. Dit kan zo gedetailleerd als je zelf wilt.

Daarmee is het levenstestament een aanvulling op het ‘gewone’ testament, dat pas in werking treedt nadat je bent overleden.

Vermogen

Een heel belangrijk onderdeel van dit document betreft je financiën. In het levenstestament kun je aangeven wie jouw vermogen gaat beheren en wat er met dat vermogen moet gebeuren. Moet namens jou geld worden geschonken aan familieleden of goede doelen? Wat moet er met het huis gebeuren als je in een verpleeghuis moet worden opgenomen? En wat gaat er met de inboedel gebeuren?

Je kunt bij de verklaring overzichten bijsluiten van bankrekeningen en verzekeringen, om jouw vertegenwoordiger alvast op weg te helpen.

Medische zorg

Ook persoonlijke zaken kunnen aan bod komen in het levenstestament. Je kunt bijvoorbeeld vermelden wie de zorg voor je kinderen of je huisdier op zich neemt.

Een ander belangrijk aspect zijn je wensen op medisch gebied. Je kunt in het document een euthanasieverklaring laten opnemen, waarin je aangeeft wanneer volgens jou sprake is van uitzichtloos lijden. Of een niet-behandelverklaring, waarin je meldt onder welke omstandigheden doorbehandelen voor jou geen zin meer heeft.

Uiteraard kun je ook kiezen voor een behandelverbod, waarin je aangeeft of je onder alle omstandigheden levensverlengende behandelingen wilt ondergaan. Ook kun je aangeven of je wel of niet wil worden gereanimeerd. Je kunt zelfs een keuze voor een verzorgingshuis opnemen.

Verder kun je in het levenstestament ook opnemen wie jou moet vertegenwoordigen tegenover artsen en verpleegkundigen. Dat kan veel onrust voorkomen, want als je niets hebt geregeld, is voor medici vaak onduidelijk wie namens jou mag handelen. Zeker als familieleden met elkaar van mening verschillen, kan dat je behandeling frustreren, met alle risico’s van dien.

Dit betekent overigens niet dat al jouw wensen per definitie worden ingewilligd. Een arts heeft ook een eigen verantwoordelijkheid en kan een behandeling weigeren als dat volgens hem medisch zinloos is of onaanvaardbare risico’s met zich meebrengt. Hij moet zijn besluit dan wel motiveren.

Eigen bedrijf en leventestament

Voor één groep mensen is het levenstestament extra waardevol: ondernemers. Een bedrijf kan stuurloos raken als de directeur plotseling uitvalt. Om de continuïteit te waarborgen kun je in een levenstestament vastleggen wie jouw taken overneemt en namens jou de knopen doorhakt als jij hiertoe niet meer in staat bent.

Je kunt in de volmachten ook beperkingen aanbrengen, door bijvoorbeeld een maximum te stellen aan de hoogte van investeringen of door alleen volmachten voor specifieke taken te geven, zoals investeringen of personele zaken.

Met zo’n ondernemersvolmacht kun je veel ellende besparen. Je voorkomt dat de verkeerde het roer overneemt en foute, onomkeerbare besluiten kan nemen.

Als je een levenstestament opstelt, is het heel belangrijk dat je alles vooraf goed doorspreekt met de gevolmachtigde(n), zodat deze niet voor verrassingen komen te staan en geen misverstanden kunnen ontstaan.

Rol Notaris

Je moet je levenstestament laten opstellen bij de notaris. Het voordeel hiervan is dat de akte als bewijs dient, dat je wilsbekwaam was toen je het testament liet opstellen. De notaris moet zich er namelijk van vergewissen dat je bij je volle verstand was toen je je wensen op papier liet zetten.

Het document wordt opgenomen in het Centraal Levenstestamenten Register, dat vorig jaar is opgericht. Net als in het Centraal Testamentenregister wordt hierin precies bijgehouden wie wanneer een levenstestament heeft laten opmaken, en bij welke notaris dat is gebeurd. Het register mag alleen door notarissen worden geraadpleegd. Het biedt geen inzage in de inhoud van het testament.

Je kunt je levenstestament altijd wijzigen of herroepen, behalve wanneer je daadwerkelijk wilsonbekwaam bent. Dit moet eveneens bij notariële akte gebeuren.

(Bron: Z24 Zakelijk Nieuws)

Wettelijk erfrecht van toepassing? Let op termijn van drie maanden!

Indien de overledene geen testament had dan is het wettelijk erfrecht van toepassing. Sinds 1 januari 2003 is de wettelijke verdeling dan van kracht voor gehuwden en de kinderen. Kort gezegd houdt dit in dat de langstlevende alles krijgt en de kinderen slechts een niet-opeisbare vordering hebben op de langstlevende. Dit kan een ongewenst scenario zijn. Zo kan het de voorkeur hebben dat het bedrijf niet naar de langstlevende gaat, maar naar een van de kinderen. De wetgever heeft bepaald dat de langstlevende slechts drie maanden heeft om deze wettelijke verdeling ongedaan te maken. Dit moet bij notariële akte en ingeschreven worden in het boedelregister. De ongedaanmaking houdt in dat de gehele nalatenschap onverdeeld gaat toebehoren aan de gezamenlijk erfgenamen. De erfgenamen moeten gezamenlijk dan de erfenis verdelen.

Executeur

In de meeste gevallen betekent de afwikkeling van de nalatenschap: het inventariseren van het vermogen, verscheidene administratieve handelingen, het doen van successieaangifte en verdeling van de nalatenschap (inboedel, geld, aandelen etcetera).De erfgenamen kunnen aan de notaris aangeven of zij de gehele afwikkeling van de nalatenschap door de notaris willen laten doen of dat bijvoorbeeld een van de erfgenamen deze taak (gedeeltelijk) op zich neemt. Dit zal mede afhankelijk zijn van de omvang van de nalatenschap en de familieverhoudingen. U kunt echter ook in uw testament aangeven wie u wilt dat uw nalatenschap behandelt, een executeur-testamentair. De wet kent drie soorten executeurs. Als eerste de zogenaamde “begrafenisexecuteur”. Dit is de executeur aan wie de testateur niet al te veel bevoegdheden wil geven. Het is bijvoorbeeld de bedoeling dat de executeur slechts de begrafenis of crematie regelt. Daarnaast kennen we ook de beheersexecuteur. De bevoegdheden van deze executeur staan in de wet opgesomd. Een belangrijke taak is om de goederen van de nalatenschap te beheren en de schulden van de nalatenschap te voldoen. Als voor de voldoening van de schulden goederen verkocht moeten worden, mag hij dat ook doen. Deze executeur kan ook een notaris aanwijzen die de nalatenschap mag gaan afwikkelen. Tevens bestaat de mogelijkheid om een executeur-afwikkelingsbewindvoerder te benoemen. De executeur heeft dan ook de bevoegdheid om de nalatenschap te verdelen. De executeur dient er altijd voor te zorgen dat er een boedelbeschrijving wordt opgemaakt. Dat is een beschrijving van alle bezittingen en schulden die zijn nagelaten. De executeur is altijd bevoegd de successieaangifte te doen. Het is ook heel goed mogelijk om meerdere executeurs te benoemen, ieder met een eigen taak. De executeur-estate planner houdt zich bijvoorbeeld alleen met juridisch-technische zaken bezig, terwijl de andere executeur zich met het opruimen van het sterfhuis en aanverwante zaken bezighoudt.

Verklaring van erfrecht

Bij het afwikkelen van een nalatenschap wordt als eerste een verklaring van erfrecht opgemaakt. Een verklaring van erfrecht is een door een notaris opgemaakte verklaring waarin staat vermeld wie naar zijn beste weten de erfgenamen zijn. De notaris heeft hiervoor een aantal gegevens nodig. Bij het Centraal Testamentenregister te Den Haag gaat de notaris navragen of de overledene een testament had laten opmaken. Indien dat het geval is geweest, vraagt de notaris het testament op. De notaris zal tevens informatie inwinnen bij het betreffende bevolkingsregister. Afhankelijk van de inhoud van het testament en de familiesituatie kan de notaris aangeven wie erfgenamen zijn en wie er gerechtig is tot de nalatenschap en/of  om namens de erfgenamen op te treden. Deze verklaring van erfrecht wordt meestal door de banken gevraagd om de rekeningen beschikbaar te stellen voor de erfgenamen.

De nalatenschap aanvaarden of niet?

Wanneer een naaste van u komt te overlijden zult u waarschijnlijk wel enig inzicht hebben in de financiële positie. Maar mocht u erfgenaam worden van een verder familielid of onzeker zijn over de omvang van de nalatenschap dan kunt u overwegen om de nalatenschap beneficiair (voorwaardelijk) te aanvaarden of zelfs te verwerpen. Indien u de nalatenschap aanvaardt, zet u (samen met andere erfgenamen) juridisch gezien de positie van de overledene voort. Als u zuiver aanvaardt betekent dit dat u ook met uw privé vermogen aansprakelijk bent voor eventuele schulden indien de boedel negatief blijkt te zijn. U kunt de nalatenschap ook beneficiair aanvaarden. Dat houdt in dat de boedel eerst wordt geïnventariseerd. Mocht dit negatief uitpakken dan bent u niet met uw privé-vermogen aansprakelijk voor het negatieve saldo van de nalatenschap. De nalatenschap moet dan wel volgens formele wettelijke regels worden afgewikkeld. De notaris kan dit voor uw verzorgen. De meest vergaande stap is om de erfenis te verwerpen. Dan wordt u geacht nooit erfgenaam te zijn geweest en doet u met de hele afwikkeling niet meer mee. Van belang is te weten dat wanneer u verwerpt en u kinderen heeft, uw kinderen ook zullen moeten verwerpen om geen erfgenamen te worden. Ook als u voornemens bent een nalatenschap te verwerpen is het verstandig een contact op te nemen met uw notaris.

(Bron: EPN)