Stemrechtloze aandelen of toch nog certificering van aandelen?

Met de invoering van de nieuwe Flex-BV is het per 1 oktober 2012 mogelijk geworden om stemrechtloze aandelen uit te geven die alleen recht geven op de winst van de B.V. De houders van deze aandelen kunnen niet stemmen in de algemene vergadering van de B.V. (“AV”). Hierdoor komt de vraag op of certificering van aandelen nog wel zin heeft. Ook bij certificering heeft de certificaathouder immers in beginsel geen stemrecht maar is hij economisch alleen gerechtigd tot de winst.

Waarom certificering?
Tot nu toe werd vaak voor de constructie van certificering gekozen om de zeggenschapsrechten verbonden aan de aandelen te scheiden van de financieel-economische belangen. Hier lagen vaak familierechtelijke motieven aan ten grondslag zodat de continuïteit van de door de B.V. gedreven onderneming gewaarborgd zou blijven bij bedrijfsopvolging, scheiding of overlijden. De overige familieleden kunnen zich dan immers niet bemoeien met de besluitvorming maar wel profiteren van de winst en waardestijging. Verder werd vaak voor certificering gekozen bij bijvoorbeeld werknemersparticipatie en/of met het oog op krachtenbundeling van minderheidsaandeelhouders tegen een grootaandeelhouder.
Certificering onder de nieuwe Flex-B.V. wetgeving
Met de invoering van de Flex-B.V. wetgeving verandert er op zich niets aan de wijze van certificering. Een administratiekantoor (meestal een stichting) houdt nog steeds de aandelen en oefent op de aandelen ook de stemrechten uit. Het administratie kantoor geeft dan weer certificaten uit aan de certificaathouder die in beginsel alleen gerechtigd is tot de winst. Meestal wordt het bestuur van het administratiekantoor gevormd door de bestuurders van de betreffende B.V. en/of bevriende personen. Hierdoor worden de zeggenschapsrechten die het administratiekantoor uitoefent en de winstrechten die voor de certificaathouders zijn gescheiden.

Wat wel verandert onder de nieuwe wetgeving is dat in de statuten moet worden opgenomen of certificaathouders “ vergadergerechtigde” zijn of niet. Vergadergerechtigde houdt in dat een certificaathouder in persoon of bij schriftelijke gevolmachtigde, de AV mag bijwonen en daar het woord mag voeren. Hij is nadrukkelijk niet gerechtigd om te stemmen, maar mag dus wel het woord voeren en proberen de stemming te beïnvloeden.

Voor bestaande certificaathouders geldt dat als niet in de statuten is geregeld of zij vergadergerechtigde zijn, zij worden geacht vergadergerechtigde te zijn indien de certificaten met medewerking van de B.V. zijn uitgegeven. Of de certificaten met medewerking van de B.V. zijn uitgegeven hangt af van de omstandigheden van het geval. Mocht het bestuur van de B.V. de certificaathouders niet erkennen als vergadergerechtigde dan kan hierover een procedure worden gestart.

Verschillen en overeenkomsten tussen stemrechtloze aandelen en certificaten
Stemrechtloze aandelen zijn aandelen die in de AV geen stemrecht geven, maar wel in de winst delen. De stemrechtloze aandelen maken deel uit van het aandelenkapitaal en vormen daarmee het eigen vermogen van de B.V. Hierdoor kunnen stemrechtloze aandelen interessant zijn in geval van het opzetten van werknemersparticipatie en/of financiering door externen zonder dat zij invloed hebben op het beleid van de B.V.

Het verschil tussen stemrechtloze aandelen en certificaten zit met name in de structuur. Voor certificaten is een administratiekantoor nodig, wat extra kosten met zich brengt. Verder geldt bij certificaten dat wel degelijk aandelen met stemrecht zijn uitgegeven aan het administratiekantoor. Voor de overige aandeelhouders kan dit gevolgen hebben, omdat zij zich geconfronteerd zien met een administratiekantoor dat ook zou kunnen stemmen in de AV. Hun stembelang kan hierdoor verwateren. Bij stemrechtloze aandelen geldt dit laatste niet. Daarnaast zijn stemrechtloze aandelen in beginsel uitgesloten van het voorkeursrecht op nieuw uit te geven aandelen.

De overeenkomsten tussen houders van stemrechtloze aandelen en certificaathouders – als deze laatste vergadergerechtigde zijn – zijn groot. Beide kunnen, mits ze gezamenlijk (indirect) meer dan 1% van het geplaatste kapitaal vertegenwoordigen, een AV bijeen roepen met rechtelijke machtiging en agendapunten aandragen. Zonder beider instemming kan niet worden afgeweken van de formele besluitvorming zoals het nemen van besluiten buiten vergadering.

Conclusie
Het certificeren van de aandelen zal zeker nog haar waarde houden in de praktijk. Wel wordt het dankzij de mogelijkheid van het uitgeven van stemrechtloze aandelen makkelijker om voor maatwerk te kiezen. Afhankelijk van de specifieke omstandigheden en wensen kan dan voor het juiste instrument gekozen worden, waarbij overigens ook fiscale aspecten een belangrijke rol kunnen spelen, bijvoorbeeld in het kader van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR).

In internationale ondernemingen zal waarschijnlijk vaker worden gekozen voor stemrechtloze aandelen, omdat deze vorm, vooral in de Angelsaksische wereld, gebruikelijker en bekender is dan certificering. Hiermee kan risicodragend kapitaal worden aangetrokken zonder dat dit gevolgen heeft voor de bestaande zeggenschapsverhoudingen.