Wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen: een overzicht van de wijzigingen

Volgens minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie moet in de wet duidelijker worden aangegeven wat de taken en verantwoordelijkheden zijn van bestuurders en commissarissen bij een vereniging, stichting, coöperatie of onderlinge waarborgmaatschappij. In de huidige wetgeving leiden de taken en verantwoordelijkheden te vaak tot onduidelijkheden. Daarom diende hij onlangs het wetsvoorstel ‘Wet bestuur en toezicht rechtspersonen’ in bij de Tweede Kamer. Naar verwachting treedt de wet later dit jaar in werking.

 

Het doel van de wet is om het bestuur en toezicht van bestuurders en commissarissen van een vereniging, stichting, coöperatie of onderlinge waarborgmaatschappij te verbeteren. Wanneer u kiest voor het oprichten van een van deze rechtspersonen, dan krijgt u direct te maken met de geplande wijziging van de nieuwe wet. De wet bevat op hoofdlijnen de volgende punten:

 

Toezichthoudend orgaan
Verenigingen en stichtingen kunnen volgens de nieuwe wet een toezichthoudend orgaan (raad van toezicht) hebben. Dit heeft echter geen gevolgen voor bestaande organen van verenigingen en stichtingen. Daarnaast zal voor bestuurders en toezichthouders van de genoemde rechtspersonen wettelijk worden vastgelegd dat het belang van de organisatie te allen tijde prominent voorop moet staan.

 

Niet-uitvoerende bestuurders
De nieuwe wet introduceert de mogelijkheid om te werken op basis van een monistisch bestuurssysteem. Dit wil zeggen dat er geen aparte raad van toezicht is, maar dat niet-uitvoerende bestuurders die deel uitmaken van het bestuur verantwoordelijk zijn voor het toezicht. De niet-uitvoerende bestuurders houden toezicht op de uitvoerende bestuurders, maar zijn in vergelijking tot een speciale raad van toezicht veel meer betrokken bij de dagelijkse bestuurspraktijk.

 

Aansprakelijkheid bij faillissement
Voor de duidelijkheid worden in het wetsvoorstel de bepalingen rond aansprakelijkheid van bestuurders en toezichthouders bij faillissement voor alle rechtspersonen centraal weergegeven. Nieuw aan de bepalingen is dat bestuurders en toezichthouders van informele verenigingen en van verenigingen en stichtingen die geen vennootschapsbelasting hoeven te voldoen, ook aansprakelijk kunnen zijn. Voor bestuurders en toezichthouders van niet-commerciële/informele verenigingen en stichtingen die niet worden betaald voor hun diensten, gaat een soepeler regime gelden.

 

Tegenstrijdige belangen
Een bestuurder moet bij een (persoonlijk) tegenstrijdig belang worden uitgesloten van besluitvorming. Deze bestuurder mag dan ook niet vergaderen over dat onderwerp. Op dit moment geldt dit in principe al voor bv’s en nv’s. Daarnaast bevat het wetsvoorstel een regeling voor het geval dat er sprake is van een tegenstrijdig belang bij alle bestuurders. In dat geval is de raad van toezicht of algemene vergadering bevoegd tot de bewuste besluitvorming. Omdat een stichting geen leden of aandeelhouders heeft, kan daar niet worden teruggevallen op de algemene vergadering. In dat geval kan er een beroep gedaan worden op de raad van toezicht. Bij een stichting zonder raad van toezicht mag het bestuur het besluit toch nemen, maar de overwegingen van het besluit moeten dan schriftelijk worden vastgelegd. Het wetsvoorstel biedt echter de mogelijkheid om statutair af te wijken van de ‘tegenstrijdig belangregeling’.

 

Ontslag
Ten slotte worden de gronden van ontslag van een bestuurder of toezichthouder van een stichting aangepast. De gronden om een bestuurder of toezichthouder te ontslaan zijn onder andere:

  • een verwaarlozing van de taken;
  • een verandering van omstandigheden die ertoe leidt dat de bestuurder of toezichthouder niet langer bestuurder of toezichthouder kan zijn.

 

Met dit wetsvoorstel worden taken en bevoegdheden duidelijker en helderder vastgelegd. Mogelijk wordt in de praktijk vaak al voldaan aan de situaties die daarin zijn geschetst. Toch raden wij aan om op basis van het wetsvoorstel de structuur van uw organisatie, zodra het voorstel definitief is, nog eens tegen het licht te houden.

(Bron: ABAB)