Afromen bovenmatige reserves samenwerkingsverbanden
Eind november 2022 is de motie Westerveld door een grote meerderheid van de Tweede Kamer aangenomen. In deze motie staat dat 58% van het eigen vermogen van samenwerkingsverbanden bestaat uit bovenmatige reserves. In totaal € 122 mln. bovenmatig per 31 december 2021, zijnde 5,2% van de totale baten van de samenwerkingsverbanden over 2021. Westerveld roept de regering op om de bekostiging van samenwerkingsverbanden met te hoge reserves te verlagen. De minister heeft aangegeven de motie uit te voeren en te bezien op welke wijze dit het beste kan gebeuren. Mogelijk gebeurt dit in de vorm van een generieke korting op de bekostiging van alle samenwerkingsverbanden.
Aandachtspunten en ons advies
Wij merken dat er onder de samenwerkingsverbanden begrijpelijkerwijze veel onrust is ontstaan over de consequenties van deze motie. Sommige samenwerkingsverbanden overwegen om nog dit jaar maatregelen te nemen. Met name extra bijdragen aan de aangesloten instellingen te verstrekken om zo hun reservepositie te verlagen. Ons advies is, deze aandachtspunten te overwegen:
- Samenwerkingsverbanden verstrekken bijdragen aan de aangesloten scholen op grond van het ondersteuningsplan. Het verstrekken van extra middelen aan de scholen vloeit waarschijnlijk niet direct voort uit het ondersteuningsplan. Het is derhalve de vraag hoe doelmatig het verstrekken van deze extra bijdragen is.
- Zowel scholen als samenwerkingsverbanden moeten zich verantwoorden over de uitgaven die zij doen in het kader van passend onderwijs en over de realisatie van de doelen die in dat kader gesteld zijn. Passend onderwijs is door de minister aangewezen als specifiek maatschappelijk thema waarover in het primair en voortgezet onderwijs verantwoording moet worden afgelegd. Namelijk in het bestuursverslag.
- Eén van de mogelijkheden is dat de minister een generieke korting toepast op de bekostiging van alle samenwerkingsverbanden. Het individueel verlagen van de reservepositie door een extra uitkering aan de aangesloten scholen, verandert in dat geval niets aan de korting die u opgelegd krijgt. Door nu de reserves grotendeels uit te keren, kan er in de toekomst een omgekeerde situatie ontstaan als er sprake is van een generieke korting op de bekostiging. Waardoor u wellicht in de komende jaren tegen tekorten aan loopt.
- Veel onderwijsinstellingen beschikken zelf ook over bovenmatige vermogens. Door het verstrekken van extra bijdragen vanuit het samenwerkingsverband wordt de problematiek van bovenmatige reserves niet opgelost, maar grotendeels verplaatst van het samenwerkingsverband naar de scholen. Het ministerie heeft wetgeving in voorbereiding; op grond waarvan ze onderwijsinstellingen in de toekomst sancties kan opleggen als ze over bovenmatige reserves beschikken en na een herstelperiode deze niet hebben afgebouwd.
(Bron: Van Ree)
