Afwikkeling nalatenschap

Wettelijk erfrecht van toepassing? Let op termijn van drie maanden!

Indien de overledene geen testament had dan is het wettelijk erfrecht van toepassing. Sinds 1 januari 2003 is de wettelijke verdeling dan van kracht voor gehuwden en de kinderen. Kort gezegd houdt dit in dat de langstlevende alles krijgt en de kinderen slechts een niet-opeisbare vordering hebben op de langstlevende. Dit kan een ongewenst scenario zijn. Zo kan het de voorkeur hebben dat het bedrijf niet naar de langstlevende gaat, maar naar een van de kinderen. De wetgever heeft bepaald dat de langstlevende slechts drie maanden heeft om deze wettelijke verdeling ongedaan te maken. Dit moet bij notariële akte en ingeschreven worden in het boedelregister. De ongedaanmaking houdt in dat de gehele nalatenschap onverdeeld gaat toebehoren aan de gezamenlijk erfgenamen. De erfgenamen moeten gezamenlijk dan de erfenis verdelen.

Executeur

In de meeste gevallen betekent de afwikkeling van de nalatenschap: het inventariseren van het vermogen, verscheidene administratieve handelingen, het doen van successieaangifte en verdeling van de nalatenschap (inboedel, geld, aandelen etcetera).De erfgenamen kunnen aan de notaris aangeven of zij de gehele afwikkeling van de nalatenschap door de notaris willen laten doen of dat bijvoorbeeld een van de erfgenamen deze taak (gedeeltelijk) op zich neemt. Dit zal mede afhankelijk zijn van de omvang van de nalatenschap en de familieverhoudingen. U kunt echter ook in uw testament aangeven wie u wilt dat uw nalatenschap behandelt, een executeur-testamentair. De wet kent drie soorten executeurs. Als eerste de zogenaamde “begrafenisexecuteur”. Dit is de executeur aan wie de testateur niet al te veel bevoegdheden wil geven. Het is bijvoorbeeld de bedoeling dat de executeur slechts de begrafenis of crematie regelt. Daarnaast kennen we ook de beheersexecuteur. De bevoegdheden van deze executeur staan in de wet opgesomd. Een belangrijke taak is om de goederen van de nalatenschap te beheren en de schulden van de nalatenschap te voldoen. Als voor de voldoening van de schulden goederen verkocht moeten worden, mag hij dat ook doen. Deze executeur kan ook een notaris aanwijzen die de nalatenschap mag gaan afwikkelen. Tevens bestaat de mogelijkheid om een executeur-afwikkelingsbewindvoerder te benoemen. De executeur heeft dan ook de bevoegdheid om de nalatenschap te verdelen. De executeur dient er altijd voor te zorgen dat er een boedelbeschrijving wordt opgemaakt. Dat is een beschrijving van alle bezittingen en schulden die zijn nagelaten. De executeur is altijd bevoegd de successieaangifte te doen. Het is ook heel goed mogelijk om meerdere executeurs te benoemen, ieder met een eigen taak. De executeur-estate planner houdt zich bijvoorbeeld alleen met juridisch-technische zaken bezig, terwijl de andere executeur zich met het opruimen van het sterfhuis en aanverwante zaken bezighoudt.

Verklaring van erfrecht

Bij het afwikkelen van een nalatenschap wordt als eerste een verklaring van erfrecht opgemaakt. Een verklaring van erfrecht is een door een notaris opgemaakte verklaring waarin staat vermeld wie naar zijn beste weten de erfgenamen zijn. De notaris heeft hiervoor een aantal gegevens nodig. Bij het Centraal Testamentenregister te Den Haag gaat de notaris navragen of de overledene een testament had laten opmaken. Indien dat het geval is geweest, vraagt de notaris het testament op. De notaris zal tevens informatie inwinnen bij het betreffende bevolkingsregister. Afhankelijk van de inhoud van het testament en de familiesituatie kan de notaris aangeven wie erfgenamen zijn en wie er gerechtig is tot de nalatenschap en/of  om namens de erfgenamen op te treden. Deze verklaring van erfrecht wordt meestal door de banken gevraagd om de rekeningen beschikbaar te stellen voor de erfgenamen.

De nalatenschap aanvaarden of niet?

Wanneer een naaste van u komt te overlijden zult u waarschijnlijk wel enig inzicht hebben in de financiële positie. Maar mocht u erfgenaam worden van een verder familielid of onzeker zijn over de omvang van de nalatenschap dan kunt u overwegen om de nalatenschap beneficiair (voorwaardelijk) te aanvaarden of zelfs te verwerpen. Indien u de nalatenschap aanvaardt, zet u (samen met andere erfgenamen) juridisch gezien de positie van de overledene voort. Als u zuiver aanvaardt betekent dit dat u ook met uw privé vermogen aansprakelijk bent voor eventuele schulden indien de boedel negatief blijkt te zijn. U kunt de nalatenschap ook beneficiair aanvaarden. Dat houdt in dat de boedel eerst wordt geïnventariseerd. Mocht dit negatief uitpakken dan bent u niet met uw privé-vermogen aansprakelijk voor het negatieve saldo van de nalatenschap. De nalatenschap moet dan wel volgens formele wettelijke regels worden afgewikkeld. De notaris kan dit voor uw verzorgen. De meest vergaande stap is om de erfenis te verwerpen. Dan wordt u geacht nooit erfgenaam te zijn geweest en doet u met de hele afwikkeling niet meer mee. Van belang is te weten dat wanneer u verwerpt en u kinderen heeft, uw kinderen ook zullen moeten verwerpen om geen erfgenamen te worden. Ook als u voornemens bent een nalatenschap te verwerpen is het verstandig een contact op te nemen met uw notaris.

(Bron: EPN)