Baanbrekend: Europees Hof van Justitie zet streep door openbare toegankelijkheid Ubo-register

Het Ubo-register is niet meer door iedereen te raadplegen. In een uitspraak van 22 november jl. heeft het Hof van Justitie van de EU (“Hof”) namelijk een streep gezet door de algemene openbaarheid van het Ubo-register. Hierdoor hebben alleen nog bevoegde autoriteiten toegang. Maar “het grote publiek” dus niet meer.

Ubo-register in Nederland
Lidstaten in de Europese Unie zijn op basis van de Anti-witwasrichtlijn verplicht om een register in te voeren tot het bijhouden en centraal registeren van informatie over uiteindelijk belanghebbenden (“ubo’s”) van vennootschappen en andere juridische entiteiten. Het doel van het Ubo-register is het tegengaan van witwassen van geld en terrorismefinanciering. In Nederland moeten (bijna alle) naar Nederlands recht opgerichte rechtspersonen en personenvennootschappen hun ubo’s in het Ubo-register registreren. Dit Ubo-register is onderdeel van het door de Kamer van Koophandel bijgehouden Handelsregister.

Aanleiding uitspraak Hof
De uitspraak van het Hof is het resultaat van door een Luxemburgse rechter gestelde prejudiciële vragen. Deze vragen hebben betrekking op de geldigheid van een aantal bepalingen uit de Anti-witwasrichtlijnen in het licht van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. En dan vooral: brengt de openbaarmaking van “ubo-informatie” een zodanig onevenredig risico met zich mee dat de grondrechten van ubo’s worden aangetast?

Oordeel Hof
In haar arrest oordeelt het Hof dat de bepaling van de Anti-witwasrichtlijn die de algemene openbaarheid regelt, ongeldig is in het licht van genoemd Handvest. De toegang van het grote publiek tot informatie over de ubo’s vormt namelijk een ernstige inmenging in de grondrechten op eerbieding van het privéleven en bescherming van persoonsgegevens van deze ubo’s. Deze inmenging is niet strikt noodzakelijk en niet evenredig met het nagestreefde doel, namelijk het tegengaan van witwassen en terrorismefinanciering.

Let op: inschrijven van ubo’s is nog steeds verplicht
De uitspraak van het Hof heeft tot gevolg dat gegevens in het Ubo-register per direct niet meer algemeen openbaar zijn. Inmiddels is het opvragen van een uittreksel uit het Ubo-register ook niet meer mogelijk, zo blijkt uit een mededeling op de website van de Kamer van Koophandel.

Daarnaast heeft de uitspraak een aantal bijkomende gevolgen. Zo is een verzoek tot afscherming van gegevens uit het Ubo-register is niet nodig. Bijvoorbeeld een minderjarige ubo kon bij de Kamer van Koophandel verzoeken om zijn gegevens niet algemeen openbaar te maken.

Waar de uitspraak geen gevolgen voor heeft, is de inschrijfplicht in het Ubo-register zelf. De verplichting om de ubo’s van (vrijwel alle) Nederlandse rechtspersonen en personenvennootschappen in te schrijven in het Ubo-register geldt onverkort. Heeft een rechtspersoon of personenvennootschap haar ubo’s nog niet ingeschreven, dan zal dit alsnog direct moeten plaatsvinden.

Ook de registratieplicht in het Trustregister blijft gelden. Dit register is per 1 november jl. ingevoerd en verplicht in Nederland werkzame trusts en soortgelijke juridische constructies (zoals het fonds voor gemene rekening) om hun ubo’s te registreren. Voor dit register was de algemene openbaarheid overigens nog niet van kracht. En met de uitspraak van het Hof zal deze er ook niet komen.

(Bron: BDO)