Geld lenen bij familie: wat zijn de haken en ogen?

Als je op zoek gaat naar kapitaal om de start van je bedrijf te financieren, kun je dit natuurlijk proberen te regelen via een bank, individuele investeerder(s) of crowdfundingplatform. Een alternatief is om geld te lenen bij familie (of vrienden). Wanneer je over het leenbedrag goede afspraken maakt, kan zo’n ‘informele’ lening een uitkomst zijn. Maar weet wel waar je aan begint: geld lenen bij familie, wat zijn de haken en ogen?

1. Hoe gaat een onderhandse lening in zijn werk?

Geld lenen bij familie en/of vrienden noemen we ook wel een onderhandse lening, omdat het in feite een lening is die niet ‘openbaar wordt aangeboden’. De twee partijen, in dit geval jij en jouw familielid of vriend, maken samen afspraken over de voorwaarden en leggen deze in principe vast in een contract. Het vastleggen van de gemaakte afspraken bij de Belastingdienst is niet verplicht, maar wordt wel sterk aangeraden. Op deze manier weten zowel jij als jouw financiers (startkapitaal) namelijk beter waar ze straks aan toe zijn en zal hierover achteraf minder snel onduidelijkheid ontstaan.

Natuurlijk kun je samen met je familie bekijken wat een goed startbedrag is om te lenen. Maar in bepaalde gevallen is het beter als je dit zelf van tevoren al probeert te berekenen. Kom je er niet makkelijk uit? Raadpleeg dan voor de zekerheid ook een accountant of een andere financieel expert. Zo voorkom dat je straks onverhoopt te veel (of juist te weinig) leent.

2. Wat zijn de voordelen?

Een bekend voordeel van geld lenen bij familieleden of een vriend, is dat dit vaak relatief goedkoop zal zijn. In veel gevallen zul je maar weinig rente hoeven te betalen over het geleende bedrag. Daarnaast zal een bekende doorgaans waarschijnlijk eerder bereid zijn om een startende ondernemer kapitaal te verstrekken dan een ‘onpartijdige’ investeerder of instelling.

3. Zijn er ook nadelen?

Denk liever niet te licht over een onderhandse lening. Ook al leen je bij iemand met wie je een hechte band hebt, dan nog is het belangrijk dat je deze beslissing weloverwogen neemt. Je zou niet de eerste startende ondernemer zijn die het niet zo formeel wil aanpakken, omdat je verwacht er als familie of vrienden samen wel uit te komen. En vervolgens de harde les moet leren dat geldkwesties wel degelijk kunnen leiden tot verstoorde relaties binnen families of vriendengroepen.

Als de zaken tijdelijk wat minder gaan en jij jouw lening een paar maanden achtereenvolgens niet kunt aflossen, kan dat namelijk op den duur alsnog leiden tot ontevredenheid. En wat als het allerzwartste scenario werkelijkheid wordt en jouw onderneming failliet gaat, wat dan? Je kunt het risico op ruzie verkleinen door van tevoren duidelijk (zowel mondeling als in het contract dat je samen opstelt) te toelichten waarvoor je het geld gaat gebruiken. Wees daarnaast altijd eerlijk over het risico dat je het geld niet meteen kunt terugbetalen.

4. Hoe stel je een goede leenovereenkomst op?

Het spreekt wellicht voor zich dat je in een leenovereenkomst melding moet maken van de partijen die samen de lening aangaan (bijvoorbeeld jij en je oom). Daarnaast moet je in het contract concreet de hoogte van het bedrag aangeven en ingaan op zowel het rentepercentage als de datum van rentebetaling.

Houd ook rekening met het feit dat de hoogte van de rente marktconform moet zijn. Spreken jullie onderling een rente af die aanzienlijk lager is dan wat er in de markt gemiddeld gerekend wordt? Dan lopen jullie het risico dat de Belastingdienst de lening zal beschouwen als een schenking en kunnen jullie worden verplicht tot het betalen van schenkbelasting. Meer daarover lees je bij punt 5.

Het komt geregeld voor dat starters niet direct beginnen met aflossen of het betalen van rente. Zorg er in dat geval voor dat je de startdatum voor het aflossen van de lening of betalen van rente (bijvoorbeeld exact een half jaar na het aangaan van de lening) ook opneemt in de overeenkomst. Tip: laat het door jullie opgestelde document ook altijd even nalezen door een deskundige op het gebied van contracten, zoals een advocaat, notaris of accountant.

5. Hoe zit het belastingtechnisch?

De Belastingdienst maakt zakelijk gezien onderscheid tussen een lening of een schenking. Wanneer het gaat om een (onderhandse) lening om de start van je bedrijf te financieren, moet je het bewijs hiervan indien nodig kunnen tonen aan een inspecteur. Daarvoor moet er sprake zijn van een schriftelijke overeenkomst. Een overzicht van bankafschrift alleen is dus niet voldoende. Vroeger kon een particuliere geldverstrekker nog gebruikmaken van de durfkapitaalregeling, maar de bijbehorende heffingskorting is begin 2013 vervallen. Er is nog wel sprake van een zekere overgangsregeling.

Wil jouw familielid of vriend jou het benodigde geldbedrag niet lenen, maar schenken? Houd er dan rekening mee dat je te maken kunt krijgen met schenkbelasting. Dit is het geval wanneer het bedrag hoger is dan de vastgestelde vrijstelling. Ook de relatie tot de schenker speelt hierbij een rol. Zo geldt voor schenkingen van ouders aan hun kinderen een hogere vrijstelling dan voor een schenking aan een ander persoon. Binnen één maand na de ontvangst moet je hierover aangifte doen bij de fiscus.

(Bron: Ikgastarten)