Kapitaalverzekering eigen woning

Veel huizen hebben een hypotheek met een kapitaalverzekering, waarbij het de bedoeling is dat met de polisuitkering de eigenwoningschuld af te lossen. Vaak in combinatie met een aflossingsvrije hypotheek.  Vanaf 1 januari 2013 kan er behoudens bijzondere situaties geen kapitaalverzekering eigen woning meer afgesloten worden.

Wel of niet in Box-3?
De KEW-clausule bepaalt of een kapitaalverzekering in box 1 valt of in box 3. Een van de voorwaarden om geheel buiten box 3 te komen of te blijven is dat de kapitaalverzekering is ‘gekoppeld’ aan de eigen woning: in de polisovereenkomst moet staan dat de uitkering dient ter aflossing van de eigenwoningschuld. Voor een kwalificerende KEW geldt een vrijstelling in box 1.

Is het nodig om voor 1 april 2013 maatregelen te treffen?
Is het zinvol om een bestaande polis in box 3 om te zetten in een KEW die in box 1 valt? U hoeft daarover in ieder geval niet voor 1 januari 2013 te beslissen, want u heeft wat extra tijd gekregen: tot 1 april 2013. Het is niet zeker of het handig is om een KEW om te zetten van Box-3 naar Box-1. Dit hangt af van de datum waarop de kapitaalverzekering werd afgesloten en het fiscale regime waaronder de polis valt.

 

Soorten regimes
Allereerst: als er al een KEW-clausule op de polis is aangebracht, hoeft u in elk geval niets te doen. Wat vaak niet zo handig is, is het verzekerde bedrag verhogen of de looptijd verlengen, want dan bestaat de kans dat u in een ander regime komt te vallen.

Ten tweede: het is zelden of nooit voordelig om een polis afgesloten vóór 1 januari 1992 (pre-Brede-Herwaarderingsregime) te koppelen aan de eigen woning.

Bij polissen die zijn afgesloten tussen 1 januari 1992 en 1 januari 2001 (Brede-Herwaarderingsregime) ligt de zaak genuanceerder. Onderscheid moet worden gemaakt of de polis is afgesloten vóór 14 september 1999 of niet.

Wat is de vrijstelling in box 3?
Een polis die is afgesloten vóór 14 september 1999 heeft een vrijstelling in box 3. Deze vrijstelling is hoog: € 123.428. Partners kunnen zelfs de dubbele vrijstelling gebruiken. Dit bedrag wordt niet jaarlijks geïndexeerd. Blijft de waarde van de polis daaronder, dan zult u over deze polis waarschijnlijk nooit vermogensrendementsheffing hoeven te betalen. De polis koppelen aan de eigen woning om vermogensrendementsheffing in box 3 te vermijden is dan niet zo zinvol. Zal de waarde van de polis op een gegeven moment uitkomen boven het vrijgestelde bedrag, heeft u meer polissen of heeft u in het verleden al eens een vrijgestelde kapitaalsuitkering genoten? Dan is het vaak rekenen geblazen en heeft u misschien fiscaal advies nodig.

Heeft u géén vrijstelling in box 3?
Een polis die is afgesloten op of na 14 september 1999 mist de vrijstelling van € 123.428 in box 3. In dat geval kan het zinvol zijn om de polis te koppelen aan de eigen woning als het bedrag aan heffingvrij vermogen in box 3 wordt overschreden (van € 21.139 in 2012, voor partners het dubbele bedrag). Misschien heeft u het advies gekregen dat u flexibeler bent als de KEW-clausule niet meteen wordt aangebracht en dat u de polis altijd nog kunt overhevelen naar box 1, tegen de tijd dat u er vermogensrendementsheffing over zou moeten gaan betalen in box 3. Maar aangezien toevoegen van de KEW-clausule vanaf 1 april 2013 geen fiscaal effect meer sorteert, moet wellicht worden overwogen om dat koppelen aan de eigen woning maar voor 1 april volgend jaar te doen.

Brede-Herwaarderingspolis zonder KEW-clausule
Bij een Brede-Herwaarderingspolis zonder KEW-clausule kan er nog een andere situatie zijn waarin het zinvol is om de polis te koppelen aan de eigen woning. Zo’n polis heeft al dan niet een vrijstelling van € 123.428 in box 3 (al naar gelang het moment van afsluiten), maar ook een vrijstelling van € 123.428 in box 1 (mits gedurende 20 jaar of langer jaarlijks premies worden betaald, waarbij de hoogste niet meer bedraagt dan tien keer de laagste). Net als de vrijstelling in box 3 wordt deze vrijstelling in box 1 niet jaarlijks aangepast aan de inflatie.
De Belastingdienst stelt zich op het standpunt dat voor de vrijstelling in box 1 moet worden aangesloten bij het bevroren bedrag van € 123.428, in plaats van bij de vrijstelling voor de KEW. De KEW-vrijstelling in box 1 wordt wél jaarlijks geïndexeerd. De KEW-vrijstelling is daardoor op dit moment al veel hoger: € 154.000. Voor partners geldt het dubbele bedrag, op voorwaarde dat zij ieder het recht hebben op de helft van de uitkering. Ofwel, in verzekeringsjargon, ze moeten allebei begunstigde zijn. Als het zinvol is om gebruik te maken van het verschil in hoogte van de vrijstellingen, moet u zeker overwegen om voor 1 april 2013 de polis te koppelen aan de eigen woning.

Is uw polis tussentijds veranderd?
De hiervoor genoemde vuistregels gaan soms niet op als uw regime is veranderd. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als u de looptijd hebt verlengd, het verzekerde bedrag hebt verhoogd of buiten de toegestane verhouding tussen de hoogste en de laagste premie bent getreden.

Weeg voor- en nadelen goed af
Bij het afwegen van de pro’s en contra’s moet worden bedacht dat een KEW ook nadelen heeft. Kunt u wel aflossen als de polisuitkering komt? Heeft u op dat moment nog wel een eigen woning? En wilt u wel aflossen, of wilt u het bedrag toch liever consumptief besteden? Als u niet aflost, is de KEW-polisuitkering niet vrijgesteld maar belast! Bezint eer ge begint … een verkeerde beslissing kan grote fiscale en dus financiële gevolgen hebben.

Tot slot de voorwaarden 

Uw kapitaalverzekering is alleen een kapitaalverzekering eigen woning als de verzekering voldoet aan de volgende voorwaarden:

  • De woning waarvoor u de kapitaalverzekering afsluit, is uw hoofdverblijf. Dit noemen we de eigen woning. Het mag ook de eigen woning van uw fiscale partner zijn.
  • Uw verzekering is afgesloten bij een levensverzekeringsmaatschappij. U mag de verzekering dus bijvoorbeeld niet afsluiten bij een eigen bv of bij een particulier.
  • In de polis staat dat de uitkering gebruikt zal worden om uw eigenwoningschuld af te lossen.
  • In de polis staat dat u minimaal 15 jaar of tot het overlijden van de verzekerde persoon premies betaalt.
  • U moet de premies ieder jaar betalen.
    De hoogste jaarpremie mag niet meer zijn dan 10 keer de laagste jaarpremie.
  • Uw verzekering geeft recht op een eenmalige kapitaaluitkering bij leven, of op een eenmalige uitkering bij overlijden van uzelf of uw fiscale partner.

(Bron: Meyburg, bewerkt)